Termin na złożenie wniosku o miarkowanie kary umownej

28 listopada 2017 r.

W obrocie gospodarczym dość często stosowana jest instytucja kary umownej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązana, określona w art. 484 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks Cywilny (dalej: k.c.), co do której istnieje – już na etapie postępowania sądowego - możliwość jej miarkowania (obniżenia) w przypadku, gdy zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane lub gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Jest to tak zwane „prawo sędziowskie”, które daje możliwość zapewnienia dłużnikowi (pozwanemu) ochrony przed nadmiernie dotkliwymi skutkami procesowymi, które nierzadko mają wpływ na jego płynność finansową i w ogóle - istnienie na rynku gospodarczym.

W świetle najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego termin na złożenie wniosku o  miarkowanie wysokości wskazanej kary umownej nie pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Jak podkreślił Sąd Najwyższy – Izba Cywilna - w wyroku z dnia 23 czerwca 2017 roku (sygnatura akt: I CSK 625/16), wniosek dłużnika o zmniejszenie kary umownej powinien być złożony we właściwym terminie oraz w sposób pozwalający na podjęcie przez powoda stosownych działań umożliwiających mu obronę jego interesu. Dokonywana przez Sąd Najwyższy i sądy powszechne we wcześniejszym orzecznictwie bardziej liberalna wykładnia oświadczenia woli pozwanego, zakładająca, że w każdym żądaniu oddalenia powództwa o zasądzenie kary umownej, niezależnie od motywów takiego żądania, mieści się implicite wniosek o zmiarkowanie kary umownej, nie znajduje wystarczającego uzasadnienia w treści art. 484 k.c., zwłaszcza jeśli zważyć na zasady dyspozycyjności i kontradyktoryjności procesu cywilnego.

Słusznie zatem wskazuje się, że w przyjętym modelu procesu cywilnego należy wyeliminować rozwiązanie zezwalające na bierną postawę dłużnika w sprawie i umożliwiające doszukania się wniosku o miarkowanie wysokości kary umownej w żądaniu oddalenia powództwa. Trzeba opowiedzieć się za stanowiskiem, gdzie wyraźnie należy uzależnić miarkowanie kary umownej od podniesienia przez dłużnika (pozwanego) stosownego zarzutu. Dlatego też, w celu zagwarantowania sobie pozytywnego rozpoznania wniosku o miarkowanie kary umownej, dłużnik (pozwany) winien złożyć go na odpowiednio wczesnym etapie postępowania sądowego, przy tym wskazując twierdzenia i dowody na ich poparcie mające na celu uzasadniać żądanie obniżenia wysokości kary umownej. Sugeruje się, aby wniosek o obniżenie wysokości kary umownej został złożony w odpowiedzi na pozew, bowiem już wtedy dłużnik (pozwany) posiada wiedzę w zakresie żądania wierzyciela (powoda) co do wysokości dochodzonego roszczenia. Ukształtowane w ten sposób odpowiednie żądanie pozwoli wierzycielowi (powodowi) należycie ustosunkować się do stanowiska dłużnika (pozwanego), a sądowi wszechstronnie i kompleksowo rozpoznać sprawę.

Podsumowując, skutecznie miarkowanie ustalonej przez strony wysokości kary umownej, w świetle powyższego, uzależnione jest zatem od stosownego wniosku dłużnika (pozwanego) w tym zakresie na odpowiednio wczesnym etapie postępowania sądowego. W przypadku zatem wątpliwości co do instytucji kary umownej lub też jej miarkowania w procesie cywilnym, serdecznie zapraszamy do kontaktu w celu zagwarantowania profesjonalnej reprezentacji Państwa interesów.

Katarzyna Paradowska

aplikant adwokacki

Skonaktuj się z pracownikami Kancelarii Rosicki Purski i Wspólnicy:

☎ (+48) 61 307 19 19

☒ office@rpwe.pl